کانکس و سازه‌های پیش ساخته

از آنجایی که خسارات جانی و مالی ناشی از بلایای طبیعی (مانند زلزله) و اتلاف انرژی در ساختمان‌های پیش ساخته نیز به حداقل رسیده است، بنابراین می‌توان گفت که امروزه با پیشرفت‌های علمی و دستیابی بشر به فناوری‌های نوین صنعتی، طراحی، تولید و همچنین استفاده از سازه‌های پیش‌ساخته یا به معنای دقیق‌تر، استفاده از کانکس، به دلیل برخورداری از مزایای ویژه و گوناگونی که دارند، بیش از پیش مورد توجه انسان قرار گرفته است.

 

واقعیت این است که کانکس ها در ابتدا تنها محفظه ای پیش ساخته و ساده بوده و بیشتر جهت انبار کردن محصولات و تجهیزات و به ویژه حمل و نقل آنها مورد استفاده قرار می‌گرفته اند؛ و مشخصاً از تنوع کاربری گسترده ای برخوردار نبوده اند؛ اما امروزه، به لطف پیشرفت علوم مهندسی و صنعتی، ساخت کانکس پیش ساخته پیشرفت‌های قابل توجهی، هم به لحاظ تنوع و گستردگی طراحی و کاربرد و هم به لحاظ فناوری ساخت، داشته است.

 

کانکس ها قابلیت سفارشی سازی ویژه ای دارند؛ علاوه بر این، قابلیت جابجایی، ساخت، نصب و استفاده سریع، پایداری و مقاومت زیاد در برابر بلایای طبیعی (مانند زلزله)، برخورداری از مزیت‌های اقتصادی، کم بودن هزینه تهیه و نگهداری و … از جمله مزایای کانکس پیش‌ساخته می‌باشند.

 

کاربردهای کانکس در دنیای امروز بسیار زیاد و متنوع است و در واقع می‌توان ادعا نمود که اغلب صنایع و کسب و کارهای امروزی به آنها نیاز دارند. به طور خلاصه می توان از کاربردهای کانکس پیش ساخته به موارد: کاربرد در فضای شهری، استقرار در کارگاه های ساختمانی و عمرانی، کاربری ویلایی و مسکونی، ارائه خدمات آموزشی، پزشکی، درمانی و امدادی، کاربری‌های فروشگاهی، نگهبانی و … اشاره کرد.

 

در ادامه این مطلب، به معرفی و بررسی ۱۰ کاربری مهم کانکس های پیش ساخته خواهیم پرداخت:

 

 

یکی از پرطرفدارترین کاربری های کانکس در دنیای امروز، کانکس های مسکونی می باشند که در واقع محلی برای سکونت (و زندگی) یا اسکان افراد را فراهم می آورند.

 

کانکس های مسکونی با توجه به کاربردشان، می بایست از امکانات مناسبی جهت زندگی ساکنان آن برخوردار باشند. انواع کانکس ویلایی، خانه پیش ساخته، ویلای پیش ساخته (برای باغ)، کمپ های مسکونی (و خوابگاهی)، کانکس های اسکان افراد و … همگی زیرمجموعه هایی از کانکس های مسکونی می باشند.

 

از آنجایی که ساندویچ پانل ها در برابر حرارت و صوت عایق بوده و اتلاف انرژی را کاهش می دهند، ساخت کانکس های مسکونی غالباً با ورق‌های ساندویچ پانل صورت می پذیرد. همچنین کف سازی مستحکم و مقاومت کانکس در برابر رطوبت از ویژگی هایی است که برای یک کانکس مسکونی ضروری است. امروزه کانکس های مسکونی نسبت به ساختمان های سنتی مزایای بسیاری داشته و بدین لحاظ مورد استقبال فراوانی قرار گرفته‌اند.

 

 

کانکس های اداری یکی از انواع کانکس های پیش ساخته می باشند که به طور اختصاصی برای محیط ها و فضاهای اداری طراحی و ساخته می‌شوند. کانکس اداری به کانکس اداری-مدیریتی، کانکس اداری-مهندسی، کانکس دفتری، کانکس آفیس و … نیز شهرت دارد.

 

کانکس های اداری پیش ساخته، بنا بر نیاز و کاربری شان (به عنوان یک اداره پیش ساخته یا دفتر کار تیم اداری، دفتر فروش، اتاق مشاوره، اتاق مهندسین، اتاق پذیرش، اتاق مدیران پروژه و …) در طرح ها و پلان های مختلف ساخته شده و مورد استفاده قرار می گیرند.

 

کانکس اداری از جمله کاربری هایی است که بسیار مفید و کاربردی بوده و مورد استفاده انواع ارگان ها، شرکت ها، مؤسسات و سایر کسب و کارها قرار می گیرد.

 

دو دسته بندی کلی برای کانکس اداری با توجه به امکانات و تجهیزات و همچنین کیفیت ساخت کانکس وجود دارد؛ کانکس اداری ساده و کانکس اداری لوکس؛

 

به لحاظ ابعاد نیز این گونه از کانکس ها می توانند در ابعاد بزرگتر و با امکانات و دسترسی های بیشتری نیز طراحی و ساخته شوند که به کمپ اداری نیز شهرت دارند که در واقع تشکیل یک اداره پیش ساخته را می دهند.

 

 

کانکس سرویس بهداشتی از خانواده کانکس های بهداشتی پیش ساخته یا Prefabricated Sanitary Units بوده و از محصولاتی هستند که امروزه نیاز به آن، با توجه به اهمیت بهداشت فردی و اجتماعی مردم، تقریباً در هر مکانی که افراد و به هر تعداد حضور دارند، احساس می شود.

 

کانکس های سرویس بهداشتی را در زبان فارسی با نام های کانکس حمام، کانکس دوش، کانکس دستشویی و یا کانکس توالت (پیش ساخته) نیز می شناسند.

 

یکی از معیارهای مهم تقسیم بندی انواع کانکس سرویس بهداشتی تعداد چشمه های آن کانکس است. هر چشمه، در واقع یک واحد سرویس بهداشتی است که حداقل دارای توالت ایرانی یا فرنگی، درب مجزا، شیر توالت، فن تهویه، سطل زباله و … می باشد.

 

جنس کانکس سرویس بهداشتی از دیگر مواردی است که می تواند دسته بندی های متعددی از این گونه کانکس نیز به وجود آورد. همانطور که کانکس ها می توانند از جنس ورقی، ساندویچ پانلی، کامپوزیتی و فایبرگلاس و … ساخته شوند، به همین ترتیب کانکس های سرویس بهداشتی ورقی، ساندویچ پانلی و کامپوزیتی (عموماً فایبرگلاس) نیز طراحی و ساخته می شوند که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند.

 

عامل دیگری که تعیین کننده است مربوط به ساختار طراحی کانکس سرویس بهداشتی است. کانکس سرویس بهداشتی می تواند به صورت راهرودار ساخته شود که در این صورت درب ورودی مستقیماً به داخل راهرویی باز می شود که در یک طرف آن روشویی ها تعبیه شده اند و در طرف دیگر چشمه های کانکس سرویس بهداشتی قرار گرفته اند.

 

کانکس سرویس بهداشتی به صورت بدون راهرو نیز طراحی و ساخته می شوند که در این صورت، درب ورودی کانکس، مستقیماً به داخل واحد سرویس بهداشتی (یا واحد دوش و حمام)، باز شده و بنابراین روشویی ها در داخل واحدها یا چشمه ها قرار گرفته اند.

 

سرویس بهداشتی های بدون راهرو می توانند به صورت تک چشمه، دو یا چند چشمه ساخته شوند، اما سرویس بهداشتی های راهرودار همواره چند چشمه هستند.

 

با اینکه کانکس های پیش ساخته همواره می توانند با جرثقیل و خودروی حامل آنها، به مکان دلخواه جابجا شوند، اما امکان قرار دادن چرخ در زیر کانکس و برخورداری از قابلیت جابجایی آسان نیز از جمله عواملی است که می توان کانکس ها را به کانکس های ثابت و سیار (چرخدار) تقسیم بندی نمود. بنابراین کانکس های سرویس بهداشتی نیز می توانند به صورت سیار و ثابت طراحی و ساخته شوند.

 

سرویس بهداشتی سیار به طور معمول برای پروژه‌های موقت و موقعیت‌هایی که در آنها به جابجایی‌های نزدیک نیاز است، مورد استفاده قرار می گیرد؛ برای مثال کانکس‌های سرویس بهداشتی موجود در نمایشگاه های فصلی نمونه ای از گونه کانکس هاست. در این حالت استفاده ار کانکس سرویس بهداشتی سیار یا متحرک، توصیه می شود که معمولاً دارای دو محور چرخدار جهت جابجایی می باشد.

 

 

کانکس های نگهبانی (کیوسک های نگهبانی)، زیر مجموعه ای از کانکس های امنیتی پیش ساخته Prefabricated Security Booths هستند و غالباً با ابعاد کوچکتر نسبت به انواع دیگر کانکس، ساخته می شوند.

 

این نوع کانکس ها، معمولاً در ورودی ساختمان ها، شرکت ها، پارکینگ ها، گاهاً محله ها و … مستقر شده و محلی برای اسکان نگهبان، کنترل ورود و خروج، حراست و حفاظت و دیگر امور مربوطه، توسط شخص نگهبان می باشد.

 

به طور معمول، کانکس نگهبانی به صورت مربعی و در ابعاد ۱٫۵×۱٫۵ و ۲×۲ و ۲٫۵×۲٫۵ ساخته می شوند؛ با این وجود ساخت کانکس نگهبانی به صورت مستطیلی (مثلاً با ابعاد ۲×۱٫۵ یا ۳×۲ و …) نیز معمول است. می توان گفت که محدوده ابعاد (طول و عرض) مینیموم ۱٫۵ متر و ماکزیموم ۳ متر، برای انواع کانکس نگهبانی معمول است. اما خارج از این محدوده نه فقط کانکس برای نگهبانی بلکه هر کانکسی قابل طراحی، ساخت و پیاده سازی می باشد، اما برای این نوع کاربری، معمول نیست.

 

کانکس های نگهبانی فقط به صورت مربعی یا مستطیلی نیستند، و می توان آنها را در اشکال منحنی (یا نیمه منحنی)، چند ضلعی، دایره‌ای و … نیز طراحی نمود.

 

گاهی کانکس نگهبانی را با نام دکه نگهبانی (یا اتاقک نگهبانی پیش ساخته) نیز می شناسند. دکه های نگهبانی معمولاً دارای ابعاد بزرگتری هستند و برای شرکت ها و مؤسسات با پرسنل زیاد یا محل های پر رفت و آمد مورد استفاده قرار می گیرد. دکه های نگهبانی معمولاً ۲ الی ۳ پرسنل حراست را در خود جای می دهند.

 

دکه های نگهبانی نیز مانند انواع کانکس نگهبانی، می توانند در ابعاد دلخواه، لوکس یا ساده و در اشکال مختلف طراحی و ساخته شوند.

 

 

کانکس کلاس درس (کانکس مدرسه) در واقع زیر مجموعه ای از کانکس های آموزشی پیش ساخته هستند که امروزه با توجه به قابلیت ها و مزایایی که دارند بسیار مورد استفاده قرار می گیرند.

 

کانکس کلاس درس در واقع ساختمانی پیش ساخته است که به عنوان یک کلاس یا مکان آموزشی مورد استفاده قرار می گیرد. با این توضیح، عبارات کانکس آموزشی، کانکس آموزشگاهی، کانکس مدرسه‌ای، کانکس کلاسی، کلاس کانکسی، کانکس تحصیلی، کانکس تحصیل دانش آموزان و … همگی گویای همان کانکس کلاس درس پیش ساخته می باشد.

 

ویژگی های ساخت و نصب سریع، قابلیت جابجایی، ساختار مقاوم در برابر زلزله و بلایای طبیعی و … باعث شده که کانکس و به ویژه کانکس کلاس درس به عنوان یک کلاس آموزشی پیش ساخته، بسیار مورد توجه قرار بگیرد.

 

اگر کانکس های کلاس درس پیش ساخته در کنار هم قرار بگیرند، یک مدرسه پیش ساخته را تشکیل می دهند. مدرسه های پیش ساخته که با نام های آموزشگاه پیش ساخته، مدرسه کانکسی و … نیز شناخته می شوند، می توانند حاوی یک تا چندین و یا حتی ده ها کانکس کلاس درس باشند.

 

 

کانکس فروشگاهی (به اصطلاح: دکه یا کیوسک فروشگاهی، کانکس مغازه، فروشگاه پیش ساخته، مغازه پیش ساخته و …)، دسته ای از کانکس های پیش ساخته اند که در زبان انگلیسی معمولاً با نام Prefabricated Stores (فروشگاه های پیش ساخته)، Prefabricated Shops (مغازه های پیش ساخته)، Shop Kiosks (کیوسک های مغازه) و … شناخته می شوند.

 

کانکس های فروشگاهی همانطور که از اسم آنها پیداست سازه هایی با کاربری فروشگاه و با قابلیت حمل و نقل هستند که می توانند به عنوان محلی برای فروش انواع محصولات (در سطح شهر و خارج از شهر) مورد استفاده قرار بگیرند؛ و البته می توانند به عنوان یک فروشگاه پیش ساخته، طیف وسیعی از مشاغل گوناگون را پوشش دهند.

 

با اینکه کانکس های فروشگاهی (بر اساس طراحی و ویژگی هایی که دارند)، تقریباً هر کاربری فروشگاهی را می توانند جوابگو باشند؛ اما معمولاً کاربری هایی از قبیل کانکس مغازه، کانکس فروشگاه محصولات غذایی، کانکس فست فود، کانکس سوپرمارکت، کانکس کافی شاپ، کافه کانکس، کانکس بوفه، کانکس غرفه، کانکس میوه فروشی، کانکس رستوران و … استفاده بیشتری داشته و معمول تر می باشند.

 

از به هم پیوستن کانکس های فروشگاهی متعدد، بازارچه‌های پیش ساخته پدید می‌آیند که می‌توانند امکان تأمین محصولات مورد نیاز یک محله یا منطقه را بخوبی فراهم آورند. چیدمان کانکس ها در بازارهای پیش ساخته می‌تواند متفاوت باشد و در مواردی کاربری های دیگر کانکس جهت تسهیل امور مراجعین یا مشتریان نیز به آنها اضافه می‌گردد؛ مانند کانکس خودپرداز (ATM)، کانکس سرویس بهداشتی و …

 

 

شلترهای نظامی (یا شیلترهای نظامی)، سازه های حفاظتی ویژه‌ای هستند که به صورت پیش ساخته (و گاهاً مدولار با قابلیت ارتقاء و توسعه پذیری) ساخته شده و توسط واحدهای نظامی مورد استفاده قرار می گیرند.

 

یک شلتر نظامی با توجه به ترجمه دقیق آن، در واقع پناهگاهی امن برای حفاظت از انواع وسایل و تجهیزات نظامی، هوافضا (و یا مخابراتی) می باشد.

 

شلترهای نظامی سازه هایی امنیتی هستند و از این رو جزئیات طراحی و ساخت آنها (عایق‌های پوششی، ساختار، تجهیزات دفاعی و …) به صورت عمومی در دسترس همگان نخواهد بود. امروزه شلترهای نظامی با توجه به مشخصات و ویژگی های آنها، کاربردهای بسیاری برای مراکز و واحدهای پدافند، نظامی و امنیتی دارند.

 

یک شلتر نظامی می تواند به عنوان ایستگاه در برگیرنده تجهیزات مخابراتی-نظامی (فرستنده، گیرنده، تقویت کننده، تجهیزات موبایل، تجهیزات شنود، تجهیزات دفاعی و …)، انبار اسلحه و تجهیزات پزشکی، محل امن سکونت نیروهای نظامی یا نگهبان‌های امنیتی و … نیز باشد.

 

شلترهای مخابراتی (Telecommunication Shelters) یا اصطلاحاً شیلترهای مخابراتی نیز یکی از انواع سازه های پیش ساخته می باشند که جهت نصب و حفاظت تجهیزات مخابراتی، همچنین برقراری ارتباط، پوشش دهی، تقویت و بهینه‌سازی شبکه های مخابراتی،‌ مورد استفاده قرار می گیرند.

 

شلترهای مخابراتی معمولاً دربرگیرنده تجهیزات مخابراتی (برای مثال رک های مخابراتی) و به ویژه دستگاه های BTS می باشند و در واقع به عنوان محافظی برای این گونه تجهیزات، جهت جلوگیری از انواع آسیب های احتمالی مورد استفاده قرار می گیرند.

 

شیلترهای مخابراتی می توانند در هنگام نصب دکل های مخابراتی در کنار آنها نیز مستقر شوند. دو عامل دما و تابش مستقیم نور خورشید بر روی عملکرد دستگاه های BTS بسیار تأثیرگذار هستند که با نصب و پوشش کانکس مخابراتی و سیستم خنک کننده، عملکرد این دستگاه ها بهینه خواهد شد. از طرفی کانکس های مخابراتی به صورت سیار (مستقر بر روی کامیونت) جهت راه اندازی و نصب ایستگاه های مخابراتی موقت و به صورت ثابت (مستقر بر روی زمین و احتمالاً در کنار دکل های مخابراتی) برای راه اندازی و نصب ایستگاه های مخابراتی ثابت مورد استفاده قرار می گیرند.

 

 

بعضی از کاربری‌های کانکس پیش ساخته جهت ارائه انواع خدمات در سطح شهر و مناطق شهری مورد استفاده قرار می‌گیرند که به کانکس های خدمات شهری معروف هستند؛ از جمله می‌توان به بازارچه‌های پیش ساخته، کانکس خودپرداز (ATM)، کانکس زرپرداز، کیوسک مطبوعاتی و فروشگاهی و … اشاره کرد.

 

کیوسک های مطبوعاتی و فروشگاهی را در زبان فارسی گاهی با اصطلاحات “دکه فروشگاهی” ، “دکه روزنامه فروشی” ، “دکه مطبوعاتی” و … نیز می شناسند. کیوسک های پیش ساخته می‌توانند در سطح شهر، خیابان ها، جاده های بین راهی و اماکن مختلف نظیر دانشگاه‌ها و مدارس، آموزشگاه‌ها، ادارات و سایر سازمان‌ها و با کاربری‌های مختلف (مانند فروشگاه، بوفه، دکه فروشگاهی، دکه مطبوعاتی و …) مورد استفاده قرار بگیرند.

 

کانکس دستگاه خودپرداز نیز از خانواده کانکس های خدمات شهری محسوب می شود و می توانند به صورت سیار یا ثابت (غیرسیار) طراحی و ساخته شوند؛ به کانکس ATM گاهاً «کانکس عابربانک» نیز می گویند. امروزه کانکس های ATM کاربری های بسیاری دارند و عموماً به صورت جایگاهی برای قرار دادن دستگاه های خودپرداز در آن و به منظور برای انجام تراکنش‌ها و خدمات بانکی مورد استفاده قرار می گیرند.

 

یکی از کاربری های خاص کانکس های ATM، کانکس زرپرداز می باشد که طلا فروشی ها و صرافی ها عموماً جهت تسهیل فروش مسکوکات طلا به مشتریان خود ارائه می دهند. در این نوع کانکس، خدمات دریافت مسکوکات طلا به این گونه است که مشتری ابتدا با کارت اعتباری خود، باز شدن درب کانکس زرپرداز را طی یک سامانه اینترنتی و اهراز هویت امن، فعال نموده و پس از ورود به آن، مجدداً با ارئه کارت اعتباری به دستگاه زرپرداز، اقدام به دریافت مسکوکات طلا می نماید. از این رو نصب و تعبیه امکانات و تجهیزات امنیتی برای کانکس های زرپرداز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

 

 

کانکس‌های مراکز درمانی و ارائه خدمات پزشکی از انواع سازه‌های پیش ساخته می‌باشند که برای امدادرسانی و ارائه خدمات درمانی و پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

غالباً سازمان‌ها و نهادهای گوناگونی نظیر بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، هلال احمر، اورژانس و … به منظور ارائه خدمات فوریت‌های پزشکی و درمانی و همچنین خدمات مشاوره پزشکی، ارائه داروهای پزشکی، اهداء خون، انجام آزمایش‌های پزشکی و … از این گونه کانکس‌ها استفاده می‌نمایند.

 

به شما پیشنهاد می‌کنیم که مطلب: کانکس مرکز درمانی، کانکس داروخانه و ارائه خدمات پزشکی را از دست ندهید!

 

کانکس‌های درمانی در دو نوع ثابت و سیار تولید می‌شوند که معمولاً نوع سیار آن کاربرد بیشتری دارد. کانکس درمانی سیار به کانکس امدادی یا کیوسک امدادی نیز شهرت دارد.

 

کانکس‌های بیمارستانی یا درمانگاهی (در بعضی موارد موسوم به کانکس بهداری) نسبت به کانکس‌های فوریت‌های پزشکی یا کیوسک‌های امدادی، وسیع‌تر بوده و مشخصاً از امکانات و تجهیزات بیشتری نیز برخوردارند. کانکس درمانگاه نیز مشابه یک کانکس بیمارستان است اما ممکن است کوچکتر باشد و از امکانات و تجهیزات کمتری برخوردار باشد.

 

معمولاً کانکس بیمارستان یا کانکس درمانگاه (به علت بزرگتر بودن نسبت به کیوسک‌های امدادی) به طور دائم متحرک نیستند اما به سبب پیش ساخته بودن، قابل جابه‌جایی نیز می‌باشند.

 

کانکس بیمارستانی از واحدهای مختلفی تشکیل شده است؛ به طور معمول، واحدی به ارائه خدمات سرپایی (خدمات پانسمان، دارو، فوریت‌های پزشکی و …) اختصاص می‌یابد و واحدی به عنوان اتاق مطب پزشک (یا استراحت پزشک کشیک) تعبیه خواهد شد. واحد داروخانه نیز می‌تواند به عنوان واحدی مجزا برای کانکس بیمارستان در نظر گرفته شود.

 

گاهی لازم است که یک داروخانه پیش ساخته (کانکس دراگ استور) جهت فروش انواع داروهای پزشکی و همچنین تسهیل دسترسی به آنها، در سطح شهرها، روستاها و یا جاده‌ها ساخته شود. البته گاهی هم کانکس‌های داروخانه تنها یک محفظه پیش ساخته می‌باشند که جهت نگهداری و انبار دارو مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

 

در این میان، یکی از انواع ساختمان‌های پیش ساخته که به طور معمول در ابعاد بزرگ طراحی و ساخته می‌شوند، موسوم به کمپ های پیش ساخته می‌باشند که دارای کاربری‌های گوناگونی (نظیر اداری، مسکونی، خوابگاهی، کارگاهی و … یا ترکیبی از کاربری‌های مذکور) می‌باشند.

 

به طور معمول، کمپ های پیش ساخته سازه‌هایی توسعه پذیرند و با توجه به کاربری آنها، از بخش ها و واحدهای متعددی تشکیل شده‌اند که در واقع هر کدام از واحدها، یک کانکس پیش ساخته است که جزئی از یک کل را تشکیل می‌دهد.

 

از به هم پیوستن چندین واحد پیش ساخته، یک بخش به وجود می‌آید و در نهایت با قرار گرفتن بخش‌های پیش ساخته در کنار یکدیگر، کمپ پیش ساخته تشکیل خواهد یافت. برای مثال یک کمپ پیش ساخته می تواند با تأمین ۳ کاربری دارای بخش های تخصصی مسکونی، اداری و کارگاهی و بخش های عمومی سرویس بهداشتی، تدارکات و آشپزخانه، نمازخانه و … باشد و در عین حال هر کدام از این بخش ها نیز واحدهای مربوط به خود را در دل خود جای دهند.